Inzetbaar bij
Het zoeken naar beleidsuitdagingen bij ingebedde organisaties (die binnen het kader van een hoger geformuleerd strategisch plan moeten werken).
Beschrijving
Een doelboom helpt om de oorzaken en gevolgen van een probleem te achterhalen en de juiste oplossingen te formuleren. Daartoe wordt eerst een probleemboom gemaakt.
Werkwijze
De probleemboom start met het formuleren van het centrale probleem dat gesignaleerd wordt en waarvoor men een oplossing wil. De formulering van het probleem moet concreet en scherp zijn. Dus niet: “Het gaat niet zo goed met de huismus,” maar: “De huismus is in België met uitsterven bedreigd.”
Vervolgens wordt gekeken waarom dit probleem bestaat: wat draagt ertoe bij dat het probleem er is? Wat houdt het in stand? Voor elke oorzaak van het probleem wordt hetzelfde gedaan: wat zijn de onderliggende oorzaken? In het algemeen geldt dat maximaal vijf lagen voldoende zijn om de diepst liggende problemen te vinden die bijdragen tot het veroorzaken van het centrale probleem.
Daarna wordt hetzelfde gedaan met de gevolgen: wat gebeurt er niet of gaat er fout omdat het centrale probleem bestaat? Wat is het gevolg van deze gevolgen? Ook hier geldt: maximaal vijf stappen naar boven laten alle gevolgen zien.
Als men tevreden is over de probleemboom (het kernprobleem zit op de juiste plek, er zijn voldoende niveaus van oorzaken en gevolgen benoemd en per niveau zijn in ieder geval de belangrijkste benoemd), dan volgt de transformatie van de probleemboom in een doelboom. Alles wat tot nu toe negatief benoemd werd (dit is er niet, dit gaat fout, dit is te weinig, dit is slecht geregeld), wordt omgevormd tot een positieve uitspraak. Zo wordt in één keer duidelijk wat de centrale doelstelling is, wat er moet veranderen om dat doel te bereiken en welke positieve gevolgen het bereiken van dat doel kan hebben.
Natuurlijk moet een doelboom met een groep mensen opgesteld worden. Idealiter wordt ook de uiteindelijke doelgroep bij het maken van de doelboom betrokken. Zo worden de problemen en de oplossingen vanuit de doelgroep geformuleerd. Dat zorgt ervoor dat de doelstellingen van het project concreet en reëel worden. Hiermee vergroot ook de kans dat het project succesvol wordt uitgevoerd.
Benodigdheden
Papier op afficheformaat, whiteboard, stiften.
Bron & meer informatie
Hoogerwerf, P. en Van Wingerden, H., Van dromen naar scoren, Utrecht, Movisie, 2007
