In dit hoofdstuk leer je:
- Wat zijn strategische doelstellingen?
- Hoe formuleer je strategische doelstellingen?
- voorbeelden van strategische doelstellingen?
5.2.1 Wat zijn strategische doelstellingen?
Strategische of algemene doelstellingen volgen uit de prioritaire beleidsopties. Ze zijn een concretere vertaling van die opties en antwoorden op de vraag: “Wat heeft de organisatie aan het einde van de komende beleidsperiode bereikt?” De doelstellingen worden daarom het best retrospectief geformuleerd, alsof de organisatie al aan het einde van de beleidsperiode staat en terugkijkt op de verwezenlijkingen.
Een strategische of algemene doelstelling voldoet aan de volgende criteria:
- Ze heeft een aantoonbare link met de conclusies uit de gegevensanalyse (SWO-ART, SWOT enz.) en de beleidsopties.
- Het verwezenlijken van de doelstelling vereist interventies op meerdere niveaus en/of afdelingen in de organisatie.
- De verwezenlijking zal meerdere jaren (± de beleidsperiode) in beslag nemen.
- De doelstelling hangt nauw samen met of sluit aan op de missie van de organisatie.
5.2.2 Werkwijze
Het formuleren van algemene of strategische doelstellingen is een kerntaak voor de stuurgroep. Ze worden afgeleid uit de geformuleerde prioritaire beleidsopties. De ervaring leert dat dit het vlotst werkt wanneer iemand uit de stuurgroep dit heeft voorbereid en voorstellen van formuleringen inbrengt. De vergadering kan de voorstellen bespreken met inachtneming van bovenstaande criteria.
Gezien de duur van een beleidsperiode (vijf jaar) is het bijzonder moeilijk en wellicht weinig zinvol om strategische of algemene doelstellingen doorgedreven SMART(I) te formuleren. Er zijn te veel onvoorspelbare factoren die in die periode kunnen veranderen om de uitkomst van de interventies zo precies te kunnen formuleren. Het loont echter wel de moeite om de principes te gebruiken bij het overwegen van de geschikte formulering.
Het is niet zinvol de strategische of algemene doelstellingen van de ene organisatie te vergelijken met die van een andere. Een algemene doelstelling voor één organisatie is voor een andere een operationele doelstelling Zelfs binnen één organisatie kan het onderscheid tussen de twee soorten doelstellingen tot discussie leiden. De stuurgroep vermijdt zo’n discussie het best zo veel mogelijk. Dat kan door vooral te focussen op de helderheid van de formulering, de realiseerbaarheid van de doelstellingen en de link met de resultaten van de gegevensanalyse. Durf breed en groots te denken. Een strategische doelstelling zie je best als één van de grote lijnen of streefdoelen van jouw organisatie die je komende beleidsperiode doorkruist.
Men vertaalt een prioritaire beleidsoptie in een algemene doelstelling door ze te formuleren als een omschrijving van de verwachte en/of gewenste resultaten (= output) van de activiteiten en initiatieven die in de beleidsperiode op touw zullen worden gezet om de optie waar te maken. De omschrijving is zo geformuleerd dat je aan het eind kan vaststellen of aantonen dat de resultaten ook werkelijk gerealiseerd werden.
! LET OP: verlies jezelf niet in het realistisch en tijdsgebonden formuleren van een strategische doelstelling. Zulke zaken kunnen het ambitieuze van een S.D. teniet doen. Probeer vooral de link met gegevensinzameling en gekozen beleidsopties te bewaren!
Tot slot nog enkele tips bij het formuleren van een strategische doelstellingen:
- Een strategische doelstelling (SD) legt de focus op het DOEL, niet (of zo weinig mogelijk) op de MIDDELEN.
- Een SD zegt op een algemeen niveau hoe je naar de missie (en de decretale opdrachten) zal werken.
- Een SD is geformuleerd vanuit de toekomst, alsof de doelstelling reeds gerealiseerd is.
- Een SD is de basis voor het beleid en het dagelijkse werk als referentiekader.
- Een SD is de toetssteen bij de jaarlijkse voortgangsrapportage.
- Gebruik nooit “wij willen…” in een doelstelling! Een SD gaat al uit van een wil, formuleer concreet wat je wil doen.
- Het aantal SD’s voor een organisatie kan heel wisselend zijn en is afhankelijk van de draagkracht van de organisatie in middelen, mensen en netwerk. De ervaring leert dat – afhankelijk van grootte en slagkracht van de organisatie – het optimale aantal strategische doelen tussen drie en tien lijkt te liggen.
- SD’s bepalen de richting van je beleid en sturen de opmaak van verdere operationele doelstellingen en de acties je er aan verbindt. Het gaat hier dus om een richtinggevende en bepalende keuze. Gezien het gewicht van deze keuze kan je overwegen om feedback te vragen bij belangrijke stakeholders (bv. bestuur, stafleden, vrijwilligers). Het is aan te bevelen de doelstellingen in deze fase toe te lichten vanuit de beleidsopties.
5.2.3 Voorbeelden
Hieronder kan je enkele SD’s vinden die werden geformuleerd in beleidsnota’s van Vlaamse jeugdwerkorganisaties voor de beleidsperiode 2022-2025.
- X realiseert samen met haar intersectoraal netwerk kwaliteitsvolle jeugdinformatie in Vlaanderen.
- X ontwikkelt en actualiseert een divers aanbod voor kinderen, jongeren en hun begeleiders.
- X heeft gelukkige vrijwilligers.
- X bestaat uit jongeren die een duurzaam vrijwilligersengagement opnemen.
- X strijdt voor een volwaardige plaats en kansen voor kinderen en jongeren.
