Strategische of algemene doelstellingen volgen uit de prioritaire beleidsopties. Ze zijn een concretere vertaling van die opties en antwoorden op de vraag: “Wat heeft de organisatie aan het einde van de komende beleidsperiode bereikt?” De doelstellingen worden daarom het best retrospectief geformuleerd, alsof de organisatie al aan het einde van de beleidsperiode staat en terugkijkt op de verwezenlijkingen.
Een strategische of algemene doelstelling voldoet aan de volgende criteria:
- Ze heeft een aantoonbare link met de conclusies uit de gegevensanalyse (SWO-ART, SWOT enz.) en de beleidsopties.
- Het verwezenlijken van de doelstelling vereist interventies op meerdere niveaus en/of afdelingen in de organisatie.
- De verwezenlijking zal meerdere jaren (± de beleidsperiode) in beslag nemen.
- De doelstelling hangt nauw samen met de missie.
Het formuleren van algemene of strategische doelstellingen is een kerntaak voor het planningsteam. Ze worden afgeleid uit de geformuleerde prioritaire beleidsopties. De ervaring leert dat dit het vlotst werkt wanneer iemand uit het planningsteam dit heeft voorbereid en voorstellen van formuleringen inbrengt. De vergadering kan de voorstellen bespreken met inachtneming van bovenstaande criteria.
Gezien de duur van een beleidsperiode (vier jaar) is het bijzonder moeilijk en wellicht weinig zinvol om strategische of algemene doelstellingen doorgedreven START SMART te formuleren. Er zijn te veel onvoorspelbare factoren die in die periode kunnen veranderen om de uitkomst van de interventies zo precies te kunnen formuleren. Het loont echter wek de moeite om de principes te gebruiken bij het overwegen van de geschikte formulering.
Strategische en operationele doelstellingen, beleidsopties
Het is niet zinvol de strategische of algemene doelstellingen van de ene organisatie te vergelijken met die van een andere. Een algemene doelstelling voor één organisatie is voor een andere een operationele doelstelling (zie verder). Zelfs binnen één organisatie kan het onderscheid tussen de twee soorten doelstellingen tot discussie leiden. Het planningsteam vermijdt zo’n discussie het best zo veel mogelijk. Dat kan door vooral te focussen op de helderheid van de formulering, de realiseerbaarheid van de doelstellingen en de link met de resultaten van de gegevensanalyse. Durf breed en groots te denken. Een strategische doelstelling zie je best als één van de grote lijnen of streefdoelen van jouw organisatie die je komende beleidsperiode doorkruist.
Men vertaalt een prioritaire beleidsoptie in een algemene doelstelling door ze te formuleren als een omschrijving van de verwachte en/of gewenste resultaten (= output) van de activiteiten en initiatieven die in de beleidsperiode op touw zullen worden gezet om de optie waar te maken. De omschrijving is zo geformuleerd dat je aan het eind kunt vaststellen of aantonen dat de resultaten ook werkelijk gerealiseerd werden.
! LET OP: verlies jezelf niet in het realistisch en tijdsgebonden formuleren van een strategische doelstelling. Zulke zaken kunnen het ambitieuze van een S.D. teniet doen. Probeer vooral de link met gegevensinzameling en gekozen beleidsopties te bewaren. !
Hoe?
- Een strategische doelstelling legt de focus op het DOEL, niet (of zo weinig mogelijk) op de MIDDELEN.
- Ze zegt op een algemeen niveau hoe je naar de missie (en de decretale opdrachten) zal werken.
- Ze zijn op zijn best retrospectief, geformuleerd vanuit de toekomst, alsof de doelstelling gerealiseerd is.
- Zij zijn de basis voor het beleid en het dagelijkse werk als referentiekader.
- Ze vormen de toetssteen bij de jaarlijkse voortgangsrapportage.
- Tip: gebruik nooit “wij willen…” in een doelstelling! (De weg naar de hel is geplaveid met goede voornemens, zegt een oud Vlaams spreekwoord)
Na rijp beraad legt het planningsteam de algemene doelstellingen vast.
Hoeveel?
Het is moeilijk een algemeen geldend antwoord te geven op deze vraag. Wat kan de organisatie aan? Hoeveel operationele doelen zullen de strategische doelen genereren (zie verder)? Wat uiteindelijk gerealiseerd moet worden is de vermenigvuldiging van het aantal strategische doelen met het aantal operationele doelen per strategisch doel.
De ervaring leert dat – afhankelijk van grootte en slagkracht van de organisatie – het optimale aantal strategische doelen tussen drie en tien lijkt te liggen.
Feedback vragen?
Strategische doelstellingen bepalen de richting van je beleid en sturen de opmaak van verdere operationele doelstellingen en de acties je er aan verbindt. Het gaat hier dus om een richtinggevende en bepalende keuze. Gezien het gewicht van deze keuze kan je overwegen om feedback te vragen.
In dat geval leg je je voorstel beknopt voor aan de raad van bestuur. Het kan dan ook een goed moment zijn om feedback te vragen aan een breder publiek dan alleen het planningsteam of de raad van bestuur. Inspraak van stafleden, vrijwilligers… kan de gedragenheid van het beleidsplan alleen maar verhogen. Het is aan te bevelen de doelstellingen in deze fase toe te lichten vanuit de beleidsopties.
